360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

Jeździć się da tylko dzięki sztucznemu naśnieżaniu...

Modrzewiowy kościółek pochodzi prawdopodobnie z roku 1567. Użytkowano go do początków XX stulecia, kiedy to po drugiej stronie potoku wymurowano nową świątynię. Opuszczony, zamieniony na magazyn, zaczął niszczeć, tak że w 1924 roku musiano rozebrać grożącą zawaleniem wieżę oraz zakrystię. Dopiero prowadzone od 1936 roku prace konserwatorskie pozwoliły uratować cenny zabytek.

Z informacji na ścianie świątyni: "Kościół zbudowany został prawdopodobnie w 1567 r. jako świątynia filialna parafii we Frydmanie. Przed połową XVII w. kościół był gruntownie restaurowany przez proboszcza frydmańskiego ks. Jana Ratułowskiego. Z początkiem XX stulecia wystawiona została we wsi nowa murowana świątynia. Od tego czasu drewniany kościół zaczął popadać w stopniową ruinę do tego stopnia, że groziła mu całkowita rozbiórka. Na szczęście, w roku 1924 rozebrano tylko wieżę i zakrystię, a w 1938 r. przystąpiono do zabezpieczenia pozostałej części budowli. Masywna wieża miała pochyłe ściany okolone u dołu fartuchem oraz nadwieszoną izbicę nakrytą gontowym dachem. W czasie remontu kościół podniesiono i posadowiono na nowym fundamencie, wymieniono przegniłe płazy, chylącą się konstrukcję wzmocniono słupami i ściągaczami, a ściany i sygnaturkę obito gontem. Dalsze gruntowne prace restauracyjne prowadzono w latach 1953-1956 oraz 1972 i 1976.
Kościół konstrukcji zrębowej, orientowany (rozplanowany na osi wschód-zachód) zbudowany został z modrzewia. Jest to budowla jednonawowa z nawą krótszą od trójbocznie zamkniętego i nieco węższego prezbiterium. Po rozebranej zakrystii, która od północy przylegała do prezbiterium, pozostał prowadzący do niej portal z nadprożem wyciętym w tzw. ośli grzbiet. Dzięki opuszczeniu bocznych partii stropu nawy w postaci tzw. zaskrzynień, wnętrze kościoła nakryte jest jednolitym pułapem. Tak więc zabytek ten reprezentuje typowe rzadko spotykane silne zwężenie ku górze ścian zrębu, co poprawiać miało statykę budowli. Charakterystyczne są tu małe wymiary świątyni (całkowita długość wraz z wieżą była równa ok. 23 m - dziś ok. 15 m, szerokość nawy wynosi ponad 8 m), odpowiednie bardziej dla kaplicy niż kościoła".

Murowana barokowa świątynia pochodzi z I połowy XVIII wieku.

"O ile w zasadzie na Polskim Spiszu stosunki między ludnością uważającą się za mniejszość słowacką układają się poprawnie, o tyle Nowa Biała stanowi niechlubny wyjątek. W latach sześćdziesiątych miał tu miejsce dość brzemienny w skutki przykry incydent na tle języka, w jakim mają być odprawiane nabożeństwa i śpiewane pieśni w miejscowym kościele. Problem, czy ma to być język polski, czy słowacki i w jakim zakresie jeden, a w jakim drugi, stał się zarzewiem otwartego konfliktu, którego nie potrafiono w porę załagodzić. Kulminacyjnym momentem była bójka, podczas której doszło do zbezczeszczenia kościoła i aktu agresji wobec księdza. Konsekwencją zajścia, na temat którego krąży wiele nie zawsze zgodnych wersji, było zamknięcie na długie lata kościoła w Nowej Białej przez władze kościelne archidiecezji krakowskiej. Zezwolono jedynie na odprawianie cichej mszy świętej po polsku w pomieszczeniach plebanii. Srogi ten wyrok cofnięto dopiero po 11 latach." (Stanisław Figiel: Polski Spisz, Warszawa 1999).

Urokliwa świątynia jest najstarszym zabytkiem architektury sakralnej na polskim Podtatrzu. Jej bryła pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. Teren wokół kościoła otacza mur z dwiema bramami wejściowymi i przechodnią dzwonnicą.