360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

"Wejdźmy na Piazza Navona. Wydłużona forma placu (antycznej areny) i trzy fontanny, z których środkowa budzi podziw i uśmiech: to Fontanna Czterech Rzek. Nil, Ganges, Dunaj, Rio de la Plata: cała znana kula ziemska. Rzeki są wyobrażone przez ogromne postaci męskie, w ruchu, gestykulacji; pomiędzy nimi skały, palmy, grota, z której wychyla się lew i koń morski. Przy postaciach pracowało czworo innych artystów; pomysł, rysunek, duch fontanny to dzieło Berniniego. Do dziś to jedna z największych atrakcji Rzymu, obok fontanny di Trevi. Jest ustawiona przed kościołem Sant’Agnese in Agone — dziełem Borrominiego. Całym w bieli; jak łatwo zgadnąć z wypukłymi i wklęsłymi liniami, z dwiema wieżami po bokach występującymi lekko do przodu. Navona jest nie do pomyślenia bez tego kościoła, jest nie do wyobrażenia bez Fontanny Czterech Rzek ustawionej na jego tle.

Olbrzym przedstawiający Nil (z egzotycznym rysami twarzy) wyciąga rękę w stronę Sant’Agnese, jakby ją odpychał. Istnieje legenda, że w ten sposób Bernini dał do zrozumienia, jak mu jest wstrętna budowla konkurenta. Nie są znane jego wypowiedzi o dziele Borrominiego. Sądzę, że nie powinno mu się ono podobać — kontrast był zbyt zdecydowany, dwie estetyki zbyt wobec siebie agresywne. Niemniej anegdota wydaje się wątpliwa. Fontanna Czterech Rzek powstała, zanim kościół Świętej Agnieszki został zlecony Borrominiemu, więc Nil wygrażał ręką pustce." (Ewa Bieńkowska: Spacery po Rzymie, Warszawa 2010).

"Są tu miejsce mające magiczną właściwość ukrywania się, im uparciej ich szukamy. Choćby Fontanna Żółwi, która wymykała mi się przez lata, a gdy wreszcie do niej dotarłam, była w trakcie odnawiania, odgrodzona płotem oblepionym afiszami wyborczymi. Ale jest warta trudu - kiedy ją odsłonięto i kiedy pokonałam złośliwość czy odruch obronny dzielnicy, jej melodyjny szmer na małym placyku, postaci nagich chłopców podtrzymujących w górze żółwie dają uczucie, że dotarliśmy do jakiegoś sedna, do specjalnie dla nas zastrzeżonej wiedzy o szczęściu." (Ewa Bieńkowska: Spacery po Rzymie, Warszawa 2010).

Świątynia słynie ze stojącej w bocznej kaplicy najgłośniejszej rzeźby Berniniego, "Ekstazy św. Teresy". Dotarli tu też bohaterowie książki Dana Browna Anioły i demony: "Langdon i Vittoria ruszyli biegiem do głównego wejścia kościoła i stwierdzili, że drewniane drzwi są zamknięte. Vittoria trzykrotnie wystrzeliła do starodawnej zasuwy, która rozpadła się na kawałki.
Kościół nie miał kruchty, toteż po otwarciu drzwi zobaczyli od razu całe wnętrze świątyni. Widok przed ich oczami był tak nieoczekiwany i niezwykły, że Langdon zamknął na chwilę oczy i otworzył je ponownie, żeby jego umysł mógł go sobie przyswoić.
Kościół miał bogaty barokowy wystrój... złocone ściany i ołtarze. Na samym środku pod główną kopułą ustawiono wysoki stos z ław kościelnych i podpalono, zamieniając go w ogromny stos pogrzebowy. Płomienie strzelały wysoko w kierunku kopuły. Jednak dopiero kiedy Langdon podążył za nimi wzrokiem w górę, dotarła do niego w pełni groza sytuacji.
Wysoko w górze z lewej i prawej strony zwisały liny przeznaczone do zawieszania kadzielnicy i poruszania nią nad głowami wiernych. Teraz jednak nie przytrzymywały one kadzielnicy. Wykorzystano je do czegoś innego...
Z lin, umocowane za nadgarstki, zwisało ciało nagiego mężczyzny. Liny naciągnięto do tego stopnia, że niewiele brakowało, by go rozerwały. Ramiona były wyciągnięte na boki, tak że wyglądał, jakby go przybito do niewidzialnego krzyża unoszącego się w domu Bożym." (tłum. Bożena Jóźwiak).